Artikelen

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Henk Hagoort (voorzitter VO-raad) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? "In het geval van de curriculumvernieuwing bij hogeschool Windesheim gaven we de teams geen voorschriften mee maar ontwerpprincipes, die paradoxaal waren geformuleerd. Bijvoorbeeld: sluit zoveel mogelijk aan bij het individuele talent van de student en geef tegelijk vorm aan samen leren. Juist in zo’n spanningsveld komt professionaliteit het beste tot zijn recht."

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Hiltje Rookmaker (bestuurslid OVO Friesland-Noord) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde ze het meest? Hoe geeft zij haar professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft zij leiding aan de professionalisering van collega's? "Het maken van fouten leverde uiteindelijk ook voor mij veel op. Het is niet altijd leuk om te ervaren, maar op de lange termijn wel waardevol. Je zult een goede balans moeten vinden in je ontwikkeling tussen de grens opzoeken en toepassen wat vertrouwd is."

In deze aflevering vertelt Arjen Wals, hoogleraar Transformatief Leren aan de Wageningen Universiteit, over het belang van onderwijs voor een duurzamere wereld. Bekijk hieronder de video!

Aan de slag met formatief werken? Begin klein, ontwikkel een gezamenlijke taal en neem de tijd om een goede basis te leggen. Dat is wat Corné Dekker en Rob van Tol leerden van de pilot ‘formatief werken’ op Lyceum Oudehoven.

Moet je als schoolleider je medewerkers nou sturen of loslaten? Hoe kunnen leerlingen gepersonaliseerd leren maar toch hun eindexamens halen? En hoe ga je om met weerstand van collega’s? Samen met wetenschappers en schoolleiders proberen we in deze nieuwe podcastserie antwoorden te vinden op deze en nog veel meer vragen uit de dagelijkse onderwijspraktijk van een schoolleider. Vanaf nu te beluisteren!

Op Spring High (po/vmbo/havo/vwo) krijgen leerlingen zo lang mogelijk heterogeen les. Daarom kiest de school voor eenjarige PTA’s. Ook dan is een rijke invulling van het schoolexamen mogelijk, stelt schoolleider Camyre de Adelhart Toorop. Als je maar bewuste keuzes maakt.

“Kabinet wil uitstel schoolkeuze” kopte het Algemeen Dagblad afgelopen maandag. Als aftrap van het nieuwe schooljaar gaf minister Wiersma een interview aan de krant over het thema kansengelijkheid. De media pakten vervolgens goed uit. “Minister wil keuze voor vmbo, havo of vwo veranderen” was de headline van BNR Nieuwsradio. RTL maakte ervan dat volgens de minister de keuze voor het onderwijsniveau later moet gaan plaatsvinden. Een ferme aftrap dus.

Onlangs is de Europese richtlijn ‘Transparante arbeidsvoorwaarden’ in werking getreden. Deze heeft als algemeen doel de inhoud van het werk vooraf transparanter en beter voorspelbaar te maken. De richtlijn leidt, op hoofdlijnen, tot een aantal wijzigingen en uitbreidingen in de Nederlandse wet per 1 augustus 2022. Er is onder andere sprake van veranderingen in de wet ten aanzien van informatievoorziening over werktijd, kosteloze scholing en nevenwerkzaamheden. In onderstaand artikel gaan we nader in op een aantal wijzigingen en wat dit voor werkgevers en werknemers in het funderend onderwijs betekent.

“School, dat is toch je tweede thuis, je bent er heel vaak. Blij dus dat ik me er goed voel!” Aldus Balout, brugklasser op het Goese Lyceum, terugkijkend op haar eerste jaar op ‘die grote vo-school’. Corona maakte het opnieuw extra uitdagend voor leerlingen om snel te wennen, en voor hun scholen om hen hierbij te helpen en hen zo passend mogelijk te plaatsen. Deze plaatsing (zitten leerlingen echt op de juiste plek?) en de zorgen over het welbevinden van leerlingen en de ‘onrust in de klas’ zijn ook nog aandachtspunten op scholen. Maar terugkijkend op hoe het op drie scholen is gegaan - scholen die de VO-raad dit jaar heeft gevolgd rond de overgang po-vo - blijkt corona ook het schoolbeleid op deze punten te hebben verrijkt. En blijken de woorden van Balout een mooie samenvatting: ‘het is alsof ik hier al jaren rondloop’.

“Doorgaan op de ingeslagen weg is geen optie”, aldus onze ministers van en voor Onderwijs in hun brief afgelopen weekeinde aan de Kamer. Om het lerarentekort te verminderen zijn “onorthodoxe maatregelen nodig waarmee we meer dan tot nu toe het verschil kunnen maken”.

Hoe creëer je een cultuur waarin leraren samen leren en zich verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van het onderwijs? Volgens teamleider Marye Teunis moet je vertrouwen geven, ruimte bieden en blokkades in het denken opheffen om die professionaliseringsslag te maken.

In 2012 kwam de straatcultuur langzaam binnen op het Mundus College in Amsterdam Nieuw-West. Leraren verloren grip op hun leerlingen. Nu, elf jaar later, is het tij gekeerd. Iedereen is trots op de school. Maar het heeft wel onderhoud nodig. Teamleider Lisette Buiting, ad interim schoolleider Erwin Heldoorn en leraar Maxe de Rijk vertellen erover.

Het Zwin College in Oostburg bundelt de krachten met alle basisscholen in West-Zeeuws-Vlaanderen. Wat begon met gastlessen voor achtstegroepers, krijgt een vervolg in een structurele samenwerking om po en vo beter op elkaar te laten aansluiten.

Op 22 juni 2022 organiseerde de Kennistafel Effectief Leesonderwijs een derde online meet up. Deelnemers kregen hierbij inspiratie en handvatten aangereikt om het leesonderwijs op school (verder) vorm te geven.

Hoe krijg ik volgend schooljaar de roosters rond? Waar haal ik een leraar Nederlands of Wiskunde vandaan? Menig schoolleider zal met deze vraag rondlopen. Het lerarentekort is op korte en lange termijn de grootste uitdaging waar onze sector mee te maken heeft. Genoeg goede leraren is een voorwaarde voor bijna alle ambities die we als scholen hebben. Het is eigenlijk heel zuur, juist nu er extra financiële middelen zijn om bijvoorbeeld te investeren in basisvaardigheden of curriculumvernieuwing ontbreken de leraren, die daar uitvoering aan kunnen geven.

VO-praat is een video-reeks van de VO-academie waarin bevlogen sprekers in maximaal tien minuten hun verhaal vertellen. Telkens met een andere insteek, maar altijd over een onderwerp dat relevant is voor de onderwijssector. In deze aflevering gaat Jan Bransen (hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit) in op het thema samenwerken. Hij laat zien dat er twee fundamenteel verschillende visies op samenwerken zijn. En dat heeft consequenties voor een schoolorganisatie.

De ISK Deventer was in februari nét met zeven van de dertien klassen verhuisd naar een andere locatie, toen de komst van Oekraïense leerlingen in beeld kwam. In no time werden er extra lokalen bij die nieuwe plek getrokken, voor drie Oekraïense klassen. Vorige week spraken we met ISK-coördinator Fura Grol. “Vandaag start wéér een nieuwe klas met leerlingen uit Oekraïne.” Over stormachtige ontwikkelingen en een onzekere toekomst.

In het onderwijs is het gebruikelijk dat leidinggevenden zelf begeleiding bieden bij het welzijn en de professionele ontwikkeling van medewerkers. Wanneer er meer nodig is zoeken medewerkers externe hulp. Op het Farel College doen ze het anders. Daar is Matthijs Boer interne personeelscoach en ondersteunt hij medewerkers in hun ontwikkeling en welzijn.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of er bij hernieuwde uitval na 104 weken ziekte een nieuwe loondoorbetalingsverplichting ontstaat?

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wat er gebeurt met een AOW-gerechtigde werknemer die ziek wordt?

Op 9 mei 2022 organiseerde de Kennistafel een tweede online meet up ‘Effectief leesonderwijs: van weten naar doen!’. De meet up bood inzicht in de theorie achter effectief leesonderwijs, en twee scholen deelden hoe zij het leesonderwijs in de praktijk vormgeven.

Formatief evalueren is goed voor leerlingen én leraren, is de ervaring van het Emelwerda College. “We hebben het meer over het onderwijs en de leerlingen en minder over cijfers en planningen.”

De wens om minder te toetsen en leerlingen meer de regie te laten nemen over het eigen leerproces. Dat was de aanleiding voor Het Hooghuis in Heesch om het eigen onderwijs onder de loep te nemen.

OSG De Meergronden zocht én vond een antwoord op de straatcultuur die geleidelijk de school was binnengedrongen. ‘De rust is weergekeerd.’

De VO-academie is gestart met een nieuwe video-reeks: VO-praat. In video’s van maximaal tien minuten vertellen bevlogen sprekers hun verhaal. Telkens met een andere insteek, maar altijd over een onderwerp dat relevant is voor de onderwijssector. In deze aflevering gaat Leo Bormans (schrijver en geluksonderzoeker) in op het thema hoop en geluk. Hoe kunt u (in wankele tijden) hoop en optimisme op uw school bevorderen?

De Wet open overheid (Woo) is de opvolger van Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en heeft als belangrijkste doel: een transparante en actief openbaar makende overheid. Zo is in de Woo een inspanningsverplichting opgenomen tot actieve openbaarmaking en schrijft de wet voor welke informatie dan openbaar gemaakt moet worden. De wet is op 1 mei 2022 in werking getreden.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag aan welke voorwaarden het toelatingsbeleid van een school dient te voldoen?

Het Hermann Wesselink College wil dat alle leraren over vier jaar zichtbaar lesgeven met behulp van convergente differentiatie. Een projectgroep werkt aan de schoolbrede implementatie van deze ambitie. “Wij praten enthousiast over het veranderproces, maar vertellen leraren niet hoe zij het moeten doen.”

Vorige week werd bekend dat dit kabinet ruim 440 miljoen investeert in het voortgezet onderwijs. Dat is een enorm bedrag en bovendien zijn de middelen structureel. Het extra geld is bedoeld om de werkdruk in het vo te verminderen en docenten en schoolleiders meer tijd te geven voor professionalisering. Zo’n grote investering maak je zelden tot nooit mee. En toch…de reacties waren zowel in de pers als vanuit de achterban nogal lauw. Ik kreeg niet het idee dat op scholen massaal de vlag gehesen werd. Hoe kan dat?

Afgelopen maandag presenteerde Louise Elffers haar nieuwe boek over kansengelijkheid in het Nederlandse onderwijs (Onderwijs maakt het verschil). Wat mij betreft verplichte kost voor ons allemaal. Elffers legt helder uit dat we impliciet drie benaderingen van kansengelijkheid in het onderwijs hanteren.

De wijziging van het Eindexamenbesluit VO stelt scholen voor een aantal uitdagingen. Zo moet elke school een examencommissie hebben, die zorgt voor de kwaliteitsborging van de schoolexaminering. Hoe zorg je dat de examencommissie haar werk goed doet en het examenbeleid wordt gedragen en uitgevoerd? Aan het woord: het Christelijk Lyceum Delft, Curio en het Eerste Christelijk Lyceum Haarlem.

De wijziging van het Eindexamenbesluit VO stelt scholen voor een aantal uitdagingen. Zo moet het afsluitend karakter van het schoolexamen goed zijn geregeld. Hoe doe je dat, op een manier die past bij jouw school? Hoe krijg je docenten mee in het terugbrengen van het aantal toetsen en kun je formatief evalueren én leerlingen gemotiveerd houden? Aan het woord: het Bindelmeer College, Curio en !mpulse Leeuwarden.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wat er gebeurt met de overlijdensuitkering als er geen nabestaanden zijn, op grond van art. 12.7 CAO VO?

Al meer dan vijf jaar werkt het Gerrit van der Veen College met een driejarig inductieprogramma voor startende leraren. Elmar van Ee is leraar geschiedenis en als schoolopleider verantwoordelijk voor de begeleiding van starters. Leonie Baatenburg rondde begin 2021 haar lerarenopleiding af en werkt sinds maart van dat jaar bij de school.

Ik schrijf deze blog terwijl op een ander scherm de Inspectie van het Onderwijs in een webinar de jaarlijkse Staat van het Onderwijs presenteert. Het vrolijke muziekje bij de start staat wat haaks op de ernst van de ‘harde en vervelende boodschap’ waarmee hoofdinspecteur Alida Oppers aftrapt: te veel en steeds meer leerlingen beheersen de basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en burgerschap) onvoldoende. Volgens de Inspectie is er een trendbreuk nodig en kan dat ook.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of een leerling van groep 7 doorstromen naar het voortgezet onderwijs.

De VO-academie is gestart met een nieuwe video-reeks: VO-praat. In video’s van maximaal tien minuten vertellen bevlogen sprekers hun verhaal. Telkens met een andere insteek, maar altijd over een onderwerp dat relevant is voor de onderwijssector. In deze aflevering gaat Kristin Vanlommel (lector aan de Hogeschool Utrecht) in op het thema evidence-informed veranderen. Hoe kunt u onderzoek, data én intuïtie combineren om effectief te ontwikkelen?

‘Keuzemogelijkheden voor iedereen’, staat in de visie van het Scala College in Alphen aan den Rijn. Dat biedt aanknopingspunten voor een eigen invulling van het schoolexamen. Enkele secties lopen daarbij voorop, zoals de sectie Nederlands van Nelleke van der Meer. Daarnaast zijn er individuele docenten die stappen zetten, zoals Christina van der Tuin bij het vak Frans.

Starters in het voortgezet onderwijs staan vaak voor een stevige opgave. Leraren die net hun opleiding hebben afgerond, moeten hun weg vinden in de soms weerbarstige praktijk. De startende schoolleider ziet zichzelf voor diverse uitdagingen geplaatst. Zo spelen schoolleiders een steeds belangrijkere rol bij de ontwikkeling van het onderwijs, geven ze veelal nog enkele uren les en sturen daarnaast een team docenten aan. En vaak wordt er ook van ze verlangd dat ze klaarstaan om allerhande acute problemen in de school op te lossen. En als startend bestuurder heb je plots niet enkel te maken met de complexe autonome agenda van de schoolorganisatie, maar moet je ook de verbinding maken met de maatschappij. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor de begeleiding van starters vanuit overheid en politiek. We spraken Christine Hylkema, die dit schooljaar is begonnen in een nieuwe functie als rector-bestuurder, meerdere malen gesproken gedurende een half jaar. Lees haar verhaal hieronder.

Starters in het voortgezet onderwijs staan vaak voor een stevige opgave. Leraren die net hun opleiding hebben afgerond, moeten hun weg vinden in de soms weerbarstige praktijk. De startende schoolleider ziet zichzelf voor diverse uitdagingen geplaatst. Zo spelen schoolleiders een steeds belangrijkere rol bij de ontwikkeling van het onderwijs, geven ze veelal nog enkele uren les en sturen daarnaast een team docenten aan. En vaak wordt er ook van ze verlangd dat ze klaarstaan om allerhande acute problemen in de school op te lossen. En als startend bestuurder heb je plots niet enkel te maken met de complexe autonome agenda van de schoolorganisatie, maar moet je ook de verbinding maken met de maatschappij. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor de begeleiding van starters vanuit overheid en politiek. We spraken Mireille Rasenberg, die dit schooljaar is begonnen in een nieuwe functie als teamleider. meerdere malen gedurende een half jaar. Lees haar verhaal hieronder.

Op 4 april verwelkomde de Oekraïense school Arnhem bijna 150 leerlingen en hun ouders met vlaggetjes en bordjes in het Oekraïens. Drie weken eerder was er nog geen gebouw en geen personeel. Maar toen de gemeente half maart de opvang voor Oekraïense vluchtelingen opende op twee cruiseschepen aan de Rijnkade, nam zij direct het initiatief tot een projectgroep onderwijs. Sanne van der Veen en Lieke Verboeket maakten deel uit van die projectgroep.

Deze maand verscheen een advies over de ICT-verantwoordelijkheden van schoolbesturen. Eerder dan gepland, vanwege de urgentie van het onderwerp. Zowel de mogelijkheden als de risico’s van ICT zijn zo groot dat besturen – ieder voor zich én samen - snel de regie moeten pakken, zeggen twee van de bestuurders die het advies hebben opgesteld.

Op 31 maart 2022 organiseerde de Kennistafel een online meet up ‘Effectief leesonderwijs: van weten naar doen!’. De meet up bood inzicht in de theorie achter effectief leesonderwijs, en twee scholen deelden hoe zij het leesonderwijs in de praktijk vormgeven.

Samen met zes schoolleiders die nauw betrokken zijn geven we steeds meer vorm aan een schoolleidersplatform. We stellen Melanie Brandenburg graag aan je voor, directeur van Vonk (vmbo en mbo) in Alkmaar.

Schoolleiders en bestuurders kunnen bij de VO-academie kosteloos gebruik maken van één onze gecertificeerde VO-managementcoaches. Kim Weeber werd in 2020 teamleider en vertelt in dit artikel hoe coaching haar geholpen heeft bij de stap naar deze nieuwe rol.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of een OOP’er gedurende de schoolvakanties vrij heeft?

Nu ik bijna twee maanden actief ben in het voortgezet onderwijs (vo) vragen mensen soms wat ik de opvallendste verschillen vind met het hoger beroepsonderwijs (hbo), waar ik tot voor kort werkte.